Atopowe zapalenie skóry (AZS) to przewlekła i nawracająca choroba, dla której kluczowe jest właściwe dobranie preparatów pielęgnacyjnych i leczniczych dostosowanych do indywidualnych potrzeb skóry oraz stopnia nasilenia objawów. Opieka farmakologiczna i pielęgnacyjna powinna być zawsze prowadzona zgodnie z aktualną wiedzą medyczną oraz wytycznymi lekarza, gdyż nie istnieje jeden uniwersalny środek zapewniający całkowite ustąpienie objawów tej choroby[1][2][3].
Główne rodzaje preparatów stosowanych przy AZS
W leczeniu AZS wykorzystuje się preparaty dostępne w różnych formach: maści sterydowe, kremy barierowe, balsamy emolientowe, emulsje, żele, szampony, lotiony oraz spraye. Dodatkowo w cięższych przypadkach lekarz może zadecydować o włączeniu tabletek lub innych leków systemowych[1][2].
Do podstawowych kategorii farmaceutyków należą leki kortykosteroidowe (maści z hydrokortyzonem, betametazonem, mometazonem), maści z inhibitorami kalcyneuryny (takrolimus i pimekrolimus), leki immunosupresyjne (cyclosporyna, metotreksat), leki przeciwhistaminowe, maści z antybiotykami (mupirocyna przy infekcji wtórnej) oraz preparaty przeciwświądowe (mentol, kamfora)[1].
Rosnące znaczenie mają także emolienty oraz kremy barierowe, wykorzystywane w codziennej pielęgnacji w celu utrzymania właściwego nawilżenia i natłuszczenia skóry[2][5].
Emolienty i kremy barierowe – podstawa pielęgnacji
Emolienty i kremy barierowe zajmują szczególne miejsce w terapii AZS. Emolienty to płyny z substancjami tłuszczowymi, których zadaniem jest odbudowa płaszcza lipidowego skóry, zatrzymanie wody w warstwach naskórka oraz ochrona przed czynnikami drażniącymi. Ich regularne stosowanie zmniejsza transepidermalną utratę wody, poprawiając komfort życia osób z atopią. Stosowanie tych preparatów rekomendowane jest minimum dwa razy dziennie, szczególnie po kąpieli, aby przywrócić odpowiednie nawilżenie i natłuszczenie skóry[4][5].
Kremy barierowe dodatkowo chronią przed działaniem czynników zewnętrznych, stanowiąc tarczę ochronną dla uszkodzonego przez chorobę naskórka. Ich skład – na przykład D-panthenol, masło shea, lanolina, wazelina, oliwa z oliwek, olej arganowy, witaminy A i E – gwarantuje jednoczesne działanie łagodzące, regenerujące oraz przeciwświądowe[3]. Produkty te są często bezpieczne do stosowania również u dzieci i niemowląt, a część może być używana pod makijaż[5].
Kortykosteroidy i inne leki miejscowe
W przypadku zaostrzenia objawów konieczne może być włączenie kortykosteroidów w postaci maści lub kremów, które wykazują silne działanie przeciwzapalne oraz ograniczają świąd, zmniejszają zaczerwienienie i wspomagają procesy regeneracji skóry[1][3]. Stosowanie inhibitorów kalcyneuryny takich jak takrolimus czy pimekrolimus polecane jest osobom nietolerującym steroidów lub przy długawej terapii, kiedy konieczna jest szczególna ostrożność[1].
W wybranych przypadkach do leczenia dołącza się maści zawierające antybiotyk w sytuacji nadkażenia bakteryjnego, a także preparaty z substancjami przeciwświądowymi, minimalizującymi odczucie silnego świądu, poprawiając tym samym jakość snu i codziennego funkcjonowania[1].
Preparaty doustne i leczenie systemowe
U niektórych pacjentów nasilenie zmian skórnych lub oporność na leki miejscowe wymaga zastosowania leków doustnych – immunosupresyjnych, takich jak cyklosporyna lub metotreksat, czy też leków przeciwhistaminowych łagodzących świąd[1]. W skrajnych przypadkach można rozważyć fototerapię promieniowaniem UV lub fotochemioterapię, jednak terapie te wdraża się pod ścisłą kontrolą specjalisty[1].
Mechanizm działania i znaczenie poszczególnych składników
Działanie większości preparatów stosowanych przy atopowym zapaleniu skóry koncentruje się na nawilżeniu, natłuszczeniu oraz łagodzeniu świądu i zaczerwienienia. Ważną rolę odgrywają składniki odbudowujące warstwy lipidowe naskórka oraz normalizujące florę bakteryjną skóry. Substancje aktywne, takie jak D-panthenol, witaminy A i E, masło shea, lanolina czy oleje roślinne, wykazują właściwości wspomagające regenerację nabłonka i ochronę przed czynnikami zewnętrznymi[2][3][5].
Systematyczna pielęgnacja poprawia odporność skóry, osłabia jej podatność na działanie drażniących czynników i ułatwia kontrolę przewlekłego przebiegu AZS[3][4].
Rola uzupełniającej suplementacji
Pacjenci z AZS mogą rozważyć również uzupełnienie diety w witaminy D i E, co może stanowić dodatkowe wsparcie dla leczenia skóry atopowej. Jednak rzeczywista skuteczność tego rodzaju interwencji powinna być potwierdzona wynikami badań klinicznych i stosowana pod kontrolą lekarza[5].
Podsumowanie najważniejszych zasad leczenia AZS
Leczenie AZS wymaga systematycznego stosowania preparatów nawilżających i natłuszczających oraz eliminacji czynników drażniących skórę. Użycie odpowiednich leków miejscowych lub ogólnych jest zawsze indywidualnie planowane, w zależności od nasilenia objawów i potrzeb pacjenta[1][2][3][4]. Coraz szersza gama dostępnych na rynku środków pozwala na skuteczniejsze łagodzenie objawów atopii skóry i zwiększenie komfortu życia[4]. Właściwe zastosowanie profesjonalnych preparatów, zgodnych z wytycznymi terapii oraz rekomendacjami lekarza, stanowi podstawę nowoczesnego postępowania w tej przewlekłej chorobie skóry.
Źródła:
- [1] https://receptomat.pl/problem/atopowe-zapalenie-skory-azs/leki
- [2] https://aptekapuls.pl/579-atopowe-zapalenie-skory
- [3] https://www.aptekarosa.pl/kategoria/687-atopowe-zapalenie-skory.html
- [4] https://gemini.pl/kategoria/zdrowie/dermatologia/choroby/atopowe-zapalenie-skory
- [5] https://aptekacodzienna.pl/atopowe-zapalenie-skory,596.html
- [8] https://www.apte.pl/atopowe-zapalenie-skory.html
UrodaToPasja.pl to wyjątkowa przestrzeń, gdzie profesjonalna wiedza spotyka się z autentyczną pasją do piękna. Łączymy eksperckie porady z zakresu pielęgnacji, makijażu i wellness z praktycznymi wskazówkami opartymi na realnych doświadczeniach. Naszą misją jest przekształcanie codziennej rutyny pielęgnacyjnej w świadomy rytuał dbania o siebie.